Vena Nieuwelink en haar passie voor de Haïtiaanse keuken

CULEMBORG • Vena Nieuwelink (51) heeft een kookboek geschreven met heerlijke gerechten uit de Haïtiaanse keuken.

Het kookboek ‘A la moi’ (Op mijn eigen manier) is geschre- ven op verzoek van veel in Nederland wonende Haïtianen en Nederlanders die betrokken zijn bij het eiland in de Caraïbische Zee.

Eigen draai
De Haïtiaanse keuken bestaat uit een combinatie van de Franse en Afrikaanse keuken, vanwege de geschiedenis van kolonisten en vrijmaking van slavernij. Vena: “Maar met de tijd is daar een eigen draai aan gegeven. De Haïtiaanse keuken bestaat vooral uit warme gerechten die erg voedzaam zijn. Verder veel snacks zoals gefrituurde bakbanaan, vis, vlees en kip, die met een pittige salade pikliz worden geserveerd.”

Polduc
Vena is op Haïti geboren en woont sinds 1997 in Nederland en sinds 2000 in Culemborg. ”Als jong meisje wist ik al dat ik veel meer hield van koken dan van helpen in de tuin”, schrijft Vena in haar boek. Ze groeide op in het dorp Polduc, zonder enige vorm van luxe. “Toch was ik gelukkig. Ik zong de hele dag. Als de kalebas geschild was maakte ik er schoenen van.” Vena komt uit een groot gezin. “Want”, zegt ze, “op Haïti horen je opa, oma, ooms en tantes, neven en nichten ook bij je gezin. Ook de buren horen erbij.”

Delen
In de tuin in haar geboortedorp werden rijst, zoete aardappelen, bananen, maïs en bonen gekweekt. “We deden alles met elkaar en we deelden wat we hadden van onze eigen oogst. Iedereen hielp mee, hoe jong je ook was. En als we over hadden, brachten we het naar de markt om te verkopen. Vlees was een uitzondering, dat aten we bijvoorbeeld alleen op vrijdag na de markt.”

Passies
Samen zijn en koken zijn altijd twee grote passies gebleven voor Vena. “Ik zie graag hoe eten mensen verbindt en werelden kan laten samen komen. Normaal gesproken kook ik de traditionele maaltijden, altijd op gevoel en op mijn eigen manier. Maar om de recepten met je te kunnen delen, heb ik de kruiden gebruikt die in Nederland voor handen zijn.”

Haïtianen in Nederland
Vena werkt al weer enkele jaren als gastvrouw bij de supermarkt van Plus Giel Smits en is daarnaast nog twee dagen werkzaam als verkoopster bij de Makro. Ze geeft bij Plus kookdemonstraties voor het winkelend publiek. In haar vrijetijd heeft ze bijna wekelijks contact met landgenoten en familie. Ze was tien jaar geleden de oprichtster van de Vereniging Haïtianen in Nederland.

Recept
“Via deze vereniging kwam ik in contact met veel ouders en geadopteerde kinderen uit Haïti. En altijd maar weer die vraag: ‘Heb je een recept voor mij?’ Ik kan geen ‘nee’ zeggen. Maar al die vragen waren zeven jaar geleden wel de eerste aanzet om het boek te gaan schrijven. Het is uiteindelijk een zware bevalling geweest. Alleen al die Nederlandse taal, wat voor mij best lastig is. En dat ik kook op gevoel zonder maten of porties af te meten. Hoe moest ik die recepten precies beschrijven? Ik ben vele malen begonnen, maar ook heel vaak gestopt.”

WK Adoptiekids
Tot vorig jaar. Toen kreeg ze het verzoek van een jonge vrouw, die dolgraag een Haïtiaanse maaltijd wilde serveren op haar 25e verjaardag. “Tijdens het WK Adoptiekids in Vianen (voetbaltoernooi voor geadop-teerde kinderen) kwam ik opnieuw veel ouders tegen die belangstelling hadden. Dat was voor mij een stok achter de deur.”

Spannend
Het werd toch nog spannend, want de editie van het mondiale toernooi stond gepland op 24 juni van dit jaar. “Pas op de 23e, dus een dag voor de deadline, heb ik de boeken opgehaald bij de drukker.” Ze heeft inmiddels prachtige reacties. ‘Mensen zijn al volop bezig met het maken van de recep- ten. Ze zijn heel enthousiast, ze sturen foto’s. Dat maakt mij blij. Dit kookboek is uniek, omdat er geen ander kookboek voor de Haïtiaanse keuken is in het Nederlands.

Aardbevingen
Met de opbrengst van het boek wil Vena ook een steentje bijdragen aan de zo nodige hulp aan het zwaar getroffen eiland. Ze probeert via de Culemborgse Stichting Passie voor Haïti op alle mogelijke manieren geld in te za- melen voor mensen die in dit land wonen en in barre omstandigheden leven. Haïti is één van de armste landen van het continent.

Het land wordt al heel lang geteisterd door aardbevingen, regenoverlast, politieke instabiliteit, economische slechte omstandigheden. Zoals de ver- schrikkelijke aardbeving in 2010 en de orkaan Matthew in 2016. Vena: “Maar Haïti is ook een van de meest kleurrijke landen ter wereld en wordt niet voor niets de Parel van de Caraïben genoemd. Rijk aan cultuur, historie, muziek, heerlijk eten en prachtige natuur.”

Kleinschalige projecten
De hulp van Stichting Passie voor Haïti is vooral gericht op de dorpen Polduc en Chantal in de regio van Les Cayes in het zuiden van Haïti. Het gaat om kleinschalige projecten, waarbij bewoners worden geholpen zichzelf te ontwikkelen en een zelfstandig leven te leiden. “Dat geld is euro voor euro besteed aan het goede doel”, benadrukt Vena. Ze hoopt dat de aandacht voor haar geboorteland niet afzwakt, “Vergeet Haïti niet”, wil ze van de daken schreeuwen.

‘In ons hart’
Vena: “Wij dragen Haïti mee in ons hart. Vergeet niet dat Haïti het eerste land was waar de slavernij werd afgeschat. Het land, de cultuur, de natuur, maar vooral de mensen: het laat mij gewoon niet los. Het raakt me heel diep als ik de beelden zie. Ik weet ook dat er in mijn geboortedorp veel mensen dakloos zijn geworden. Ze leven nu onder een zeil, ook mensen waar ik als kind mee speelde. Wij kunnen als stichting natuurlijk niet de nood lenigen van het hele eiland, we doen wat we kunnen. Met ons geld zijn in Polduc inmiddels acht huizen vernieuwd. En daar zijn we heel dankbaar voor.”

34 recepten
Het kookboek ‘A la moi’ telt in totaal 34 recepten. Het boek is te koop voor 34,99 euro exclusief verzendkosten (€4.85). Dat is dus 1 euro per recept. Het boek kan besteld worden bij Vena Nieuwelink door een mailtje te sturen naar venalakay@gmail.com. Voor meer informatie: Facebook @VenaLakay.

Dick Aanen
Gepubliceerd in Culemborgse Courant, 27 juli 2023