Stevige pil over het kleine Lingedorp Gellicum
Gellicum• Het West Betuwse Gellicum telt nog geen 350 inwoners. Toch is de 77-jarige streekhistoricus en bewoner Paul van Mook erin geslaagd om een dikke pil van liefst 372 pagina’s over het rustieke dorpje aan de Linge samen te stellen.
Het boek van Gellicum is een verzameling van (oude) verhalen over bewoners, gebouwen en bijzondere gebeurtenissen. Van Mook, die tot zijn pensionering lesgaf aan de katholieke Floris Radewijnzschool in Leerdam, publiceerde in zijn leven tal van boeken over zijn (geboortedorp) Rumpt, Enspijk, Acquoy, Rhenoy, Deil, Beesd en Gellicum. “Voor de ‘In Oude Ansichten’-reeks mocht ik maar negen regels tekst schrijven bij elke oude foto en voor de ‘Toenboekjes’ iets meer: een pagina. Bij Het boek van Gellicum heb ik me helemaal mogen uitleven.”
Van Mook beschrijft ‘zijn’ dorp, waar hij sinds 1974 woont, na zorgvuldig archief- en bronnenonderzoek. Hij spitte honderden en nog eens honderden oude kranten door, maar was ook kind aan huis in het Regionaal Archief Rivierenland in Tiel, waar hij prachtige dingen aan de weet kwam na bestudering van documenten van verenigingen of notariële akten. Hij verzamelde een schat aan informatie over verkoop van huizen en landerijen, boedelscheidingen, testamenten. Veel inspiratie haalde hij echter uit de talloze gesprekken die hij had met zijn dorpsgenoten: tijdens zijn dagelijkse wandeling of gewoon aan de keukentafel. “Ik ben vooral geïnteresseerd in wat mensen vroeger deden voor de kost. Hoe hun dag eruit zag. Ze gingen vroeg naar bed, stonden vroeg op. Ze gingen niet zo vaak het dorp uit, behalve dan voor de veemarkt in Gorinchem of de weekmarkt in Leerdam. Ook bezochten ze de kermissen. Vakanties waren alleen weggelegd voor de rijke mensen.” Maar feesten konden ze wel in het Lingedorp. “Iedereen deed mee tijdens zo’n feest. Er waren spelletjes voor de kinderen. En vooral het ringrijden op de fiets of met paard en tilbury was populair.”
Van Mook beschrijft in zijn boek over een prachtig dorps fenomeen: de varkensverzekering. Zeg maar een voorloper op de verzorgingsstaat. “Arme mensen kochten in het voorjaar een varken, dat ze achter het huis vetmestten met afval van het eten. Als zo’n varken doodging, dan zorgde de varkensverzekering met het contributiegeld ervoor dat er een nieuw varken kon worden gekocht.”
Brand
Een memorabele gebeurtenis in de dorpsgeschiedenis is de brand van 3 mei 1928. Van Mook: “De brand ontstond achter in een schuurtje van een boerderij/ postkantoor. Door de straffe oostenwind stonden binnen de kortste keer zo’n negen woningen en de hervormde kerk in lichterlaaie. De brandweer kon weinig uitrichten. De brandweer van Gellicum stond onderaan de dijk en moest het water oppompen uit de Linge en vervolgens meters omhoog brengen. De brandweer van Leerdam installeerde zich op de Achterweg, maar door de drassige grond zakte de brandweerspuit scheef. Bijzonder is dat er niemand is omgekomen tijdens de brand, zelfs geen enkel dier.”
Van Mook werkte drie jaar aan zijn boek. “Door mijn ziekte (blaaskanker) ben ik twee jaar aan het tobben geweest en heb bijna niks kunnen doen. Uiteindelijk ben ik opgekrabbeld en weer gedisciplineerd aan het werk gegaan.” De Stichting Kunst en Cultuur West Betuwe was bereid om het boek uit te geven. “Ze hebben sponsors voor mij gezocht. Daardoor is het boek betaalbaar.”
Het boek van Gellicum wordt zaterdag 31 oktober gepresenteerd in buurthuis De Heerlickheit van Gellicum. Een exemplaar van het boek kan besteld worden door overmaking van 24,50 euro op IBAN-nummer NL27 RABO 0330229958, t.n.v. Stichting Kunst en Cultuur West Betuwe.
