Jan Rouwerd: onbegrepen genie

Hij was in zijn lange leven gewend om alleen te zijn: Jan Rouwerd. De Leerdammer, die een obsessieve fascinatie aan de dag legde voor kalenders en data, overleed half februari 2011 op 94-jarige leeftijd. De laatste jaren werd hij liefdevol verzorgd in Huis ter Leede. 

Wat allereerst opviel was zijn rijzige gestalte. Bij de keuring voor de militaire dienst werd ongeveer 1 meter 96 vastgesteld, uitzonderlijk in het vooroorlogse Nederland. Toen ik hem in 2005 interviewde, was hij al een stuk gekrompen en zichtbaar oud geworden, maar hij torende op z’n negentigste nog steeds boven iedereen uit. Ook achter de rollator.

Rouwerd was net verhuisd van zijn stoffige appartementje in Leerdam-noord naar zijn bejaardenwoning even verderop. Kamer 103 was piepklein en uiterst sober ingericht: een familieportretje aan de wand, een boeknkastje met daarin een gedateerde encyclopedie, daaronder een d ikke pil over het Romeinse Rijk en een boek over de Franse seriemoordenaar Lundru. Verder een handjevol zwartwit privéfoto’s, zonder enige logica bijeengebracht ineen klein doosje. ‘Het komt er niet van om ze in te plakken.’

Ing. Jan Rouwerd was een Einzelgänger, maar wel eentje van het prettige soort. In de jaren negentig stapte hij met enige regelmaat binnen bij de krant. Of de redactie interesse had in een artikel over een eeuwigdurende kalender. Of hij had een epistel geproduceerd waarin hij uitlegde dat hij het onverteerbaar vond dat de millenniumwisseling al werd gevierd in de nacht van 31 december op 1 januari 2000, terwijl het nieuwe millennium toch echt pas begon in 2001. Rouwerd legde ook graag uit dat Den Briel niet op 1 april werd ingenomen, maar pas veertien dagen later. Had alles te maken met de overgang van de Juliaanse naar de Gregoriaanse kalender.

Rouwerd pleitte ervoor om de maankalender in te voeren en om verjaardagen en Kerst elk jaar op een vaste dag in de week te vieren. In een vergeeld schriftje noteerde hij tot het jaar 2200 op welke dag Pasen zou vallen. Enthousiast vertelde hij dan: ‘2062 wordt een ongewoon jaar, want dan valt 4 mei samen met Hemelvaartsdag. Vindt u dat niet bijzonder? Maar ja: wie dan leeft, wie dan zorgt.’ Rouwerd rekende magnetisme en radiogolven tot zijn interessegebieden, al boeide hem vooral de zwaartekracht.

Hij was gefascineerd door de vraag waarom dingen niet gewoon bleven zweven? Terwijl genieën als Newton en Einstein de oplossing nooit vonden, dacht Rouwerd een plausibele verklaring te hebben. ‘Het heeft te maken met het feit dat de seconde geen constante factor is.’ Hij gaf grif toe: beetje moeilijke materie. Hij schreef ooit een boekje over de gravitatietheorie, met ingewikkelde formules. Niemand was geïnteresseerd. Er werden welgeteld vijf boekjes verkocht. “De mensen snapten het gewoon niet.”

Jan had geen vrouw, geen kinderen. Toch kreeg hij de laatste jaren regelmatiger bezoek van neven en nichten. De rouwadvertentie vermeldde: “Jan was zijn leven lang gewend om alleen te zijn, gesteld op privacy en erg op zichzelf. Maar de laatste jaren was hij steeds dankbaarder voor een bezoekje, een aai over zijn bol en een knuffel bij het afscheid.” Jan Rouwerd werd op vrijdag 17 februari 2011 in beslotenheid begraven.