Hoef en Haag: Met respect voor de historie en het water
Bij de bouw van het nieuwe dorp Hoef en Haag is vanaf het begin rekening gehouden met de unieke ligging aan de Lek en met nog altijd zichtbare restanten van een oude stroomrug. En in het maagdelijke gebied is een prachtige watergang gemaakt, die geschikt is om tijdens hoosbuien het overvloedige regenwater te bergen. Want droge voeten willen we allemaal.
Het nieuwe dorp in de gemeente Vijfheerenlanden wordt gerealiseerd door Hoef en Haag CV, een samenwerking tussen gebiedsontwikkelaar BPD en gebieds- en projectontwikkelaar AM. Tot 2030 verrijzen hier 1800 woningen. De stedenbouwkundige opzet van Hoef en Haag is geïnspireerd op de lintbebouwing en het dorpse karakter van vestingstadjes langs de Lek en de Linge, zoals bijvoorbeeld Buren. Het nieuwe dorp ontstaat op een kruispunt van wegen aan een historische kasteelterrein en pal naast plas Everstein. “Een dorp zoals een dorp behoort te zijn”, schrijven de ontwikkelaars op hun website.
Rijke historie
Op het eerste gezicht lijkt het poldergebied tussen Vrijstad Vianen en het dorp Hagestein een stukje niemandsland, zonder veel bebouwing. Alleen maar weilanden. Maar feitelijk kent ook deze polder een rijke historie. Ooit stond hier een kasteel. En ook niet onbelangrijk: ooit lagen hier geulen en (pre-)historische rivieren. Al die gegevens dienden als inspiratie bij de stedenbouwkundige inrichting van het nieuwe dorp. “We hebben dit gebruikt om het gebied identiteit mee te geven”, zegt Chretien van Essen, directeur van Hoef en Haag CV.
Stroomruggen
Landschapsarchitect Jeroen Heij van Adviesbureau Haver Droeze was vanaf het begin betrokken bij de plannen voor Hoef en Haag. “We moeten zorgvuldig omgaan met de historie van het landschap. Onder deze ogenschijnlijk vlakke polder liggen de restanten van oude rivierbeddingen, overblijfselen van rivieren die hier na de IJstijd tot aan de Middeleeuwen door het gebied kronkelden.”
De meest bekende en tevens jongste is de zogenaamde Hagesteinse stroomrug, een restant van het riviertje de Gaasp dat tot het jaar 1000 meanderde van het huidige dorp Hagestein naar het buurtschap Helsdingen. “Als je nu op de houten toren op het kasteelterrein uitkijkt over het gebied, kun je de het reliëf van de stroomrug nog heel goed zien. De kronkelende loop van de rivier ligt op zand en steekt zo’n 2,5 meter uit boven de rest van het kleiachtige gebied. Dit deel van het dorp vormt nu het Lint.”
Wateropgave
“We bouwen hier niet alleen een mooi dorp”, zegt directeur Chretien van Essen. “We hebben ook een belangrijke opgave voor de opvang van overtollig regenwater en zorgen dat er genoeg water is in droge perioden. Daar krijgen we met de klimaatverandering steeds vaker mee te maken.”
Hoef en Haag zal ook het tekort aan bergingscapaciteit in de naastgelegen jaren-70 wijk De Hagen opvangen. Het tekort aan waterberging bedraagt daar zo’n 10.000 kuub. Er is door de plannenmakers nagedacht over drie modellen: “Eén van de mogelijkheden was bijvoorbeeld het creëren van een grote waterplas. Of een heel fijnmazig stelsel van slootjes en singels. Maar uiteindelijk hebben we gekozen voor de variant van een brede watergang: de Meander. Het is een slingerende waterpartij met stijgbermen, zodat er na een fikse plensbui voldoende ruimte is om het water te bergen.”
De Meander krijgt in dit model zijn eigen ‘uiterwaarden’. Een beetje vergelijkbaar met wadi’s, droogvallende ondiepe watergangen. “In totaal hebben we op deze manier in het gebied zo’n vijf hectare extra waterberging gecreëerd.”
Waterrobuust bouwen
Bij het maken van nieuwe stadswijken en dorpsuitbreidingen moeten projectontwikkelaars rekening houden met allerlei voorschriften. Het waterschap en de gemeente vragen bijvoorbeeld aandacht voor waterrobuust bouwen. Hierbij wordt de openbare ruimte zodanig vormgegeven en ingericht, dat de impact van bijvoorbeeld ernstige neerslag zo klein mogelijk blijft.
Bij de bouw van Hoef en Haag is ook rekening gehouden met eventueel overstromingsgevaar, bijvoorbeeld door te zorgen dat bewoners het gebied via straten en wegen snel kunnen verlaten. Bij hoog water wordt de binnenkant van de Lekdijk extra goed geïnspecteerd op het risico van piping.
Wensen van de bewoners
In Hoef en Haag is vooral heel goed geluisterd naar de wensen van de toekomstige bewoners. Ook voor wat betreft het water. De bewoners kwamen bijvoorbeeld met ideeën voor natuurlijke oevers, water en oeverbeplanting. Ook waren er ideeën over streekeigen flora en fauna. Verder werd aandacht gevraagd voor veiligheidsvoorzieningen voor kinderen bij het water. En de allerbelangrijkste wens: de bewoners willen gewoon kunnen genieten van het water. Zwemmen, kanoën, vissen. En daar is in het nieuwe dorp alle ruimte voor!
